De Historische Vereniging Delfia Batavorum publiceerde in 2013 de Canon van Delft. Naar analogie van de Canon van de Nederlandse Geschiedenis krijgen wij in deze publicatie de geschiedenis van Delft gepresenteerd in 50 vensters. Eén van de foto’s toont de galerijflat aan het Dirk Costerplein, die met de zinnen op de borstweringen. Ik had al wel gezien dat er fragmenten van zinnen te vinden waren, maar nooit begrepen wat de zin ervan was. Dirk Coster dus, ja, vanzelf het is de flat aan het Dirk Costerplein.
Dirk Coster werd enkele jaren voor zijn overlijden in 1956 ereburger van Delft. Hij werd geboren in 1887 en woonde vrijwel zijn hele leven aan de Voorstraat. Hij ontwikkelde zich van kantoorbediende tot een deskundige op het gebied van Nederlandse en Europese literatuur. Hij zette zich af tegen de l’art pour l’art-stroming in het begin van de twintigste eeuw. Een criticus moet een boodschap brengen, vond Coster.
Ik las dat Coster ooit een bloemlezing met proza en poëzie over Delft had samengesteld. Dankzij de medewerking van de boekwinkeltjes-website had ik voor een enkele euro een paar dagen later een exemplaar in huis. Een genummerd exemplaar nog wel. Aart van de Leeuw, Anthonie Donker, Emil Lucka, Paul Claudel, Anton van Duinkerken, P.H. Ritter jr., Jan Hell leveren naast Dirk Coster proza stukken over Delft. De gedichten over Delft zijn van Hubert Cornelis Poot, Ine van Dillen, Johan de Molenaar, Albert Verwey, Jan Veth, Anton van Duinkerken, H. Marsman, S. Vestdijk, Theun de Vries, Marie van Kranendonk, A.J.D van Oosten, Anthonie Donker en Hans Jansen. Er is één anoniem gedicht opgenomen: ‘Antiquair’, opgedragen aan ene Willem van Beek. Dit zal toch geen gedicht van Coster zelf zijn?
“Moge dit veelstemmig loflied op de stad waarin wij wonen, vele lezers vinden, in Delft en daarbuiten,” schrijft Coster in de inleiding (10). Inderdaad, het is bijkans een heiligverklaring van de stad. Coster probeert zelfs ‘de Delftsche Geest’ te pakken te krijgen (15-22). “Het heeft mij getroffen, dat in de loop der eeuwen in Delft telkens menschen zijn opgestaan, eenvoudige menschen meestal, bij hun leven nauwelijks opgemerkt of half of in ’t geheel niet geacht, die allen in hun uitingen iets gemeen blijken te hebben: een zekere verzonkenheid, een stilte, een peinzen, men zou ook het woord ‘droomen’ kunnen gebruiken, wanneer die droomen zich niet zo aandachtig aan de werkelijkheid zelve hechtte. … Een diepe bespiegeling en aandacht dus, die zich in alle bescheidenheid onverzettelijk oorspronkelijk tegenover de dingen instelt en in de uitvoering van het werk dat zij moesten doen: een innig en taai geduld, een langzame ijver.” (17).
De grote figuren uit het Delftse verleden zijn voor Coster: Joannes Stalpaert van der Wiele (een priester uit de 17e eeuw, hij schreef lofzangen op heiligen en strijdschriften tegen de gereformeerden), Johannes Vermeer en Pieter de Hoogh (de schilders van grote klasse) en natuurlijk Hugo de Groot (de universele intellectueel). Verder nog Hubertus Poot, die zo’n eeuw na Stalpaert van der Wiele leefde. Allen mannen uit de gouden eeuw die één trek gemeen hadden, aldus Coster: ‘…de neiging om zich buiten hun tijd, buiten elke tijd te begeven, met die starende kracht in hun oogen, die niets aannamen van anderen, maar die in hun koppigen drang om zelf te zien en zelf te ervaren tenslotte aan de werkelijkheid van hun dagen gansch nieuwe schoonheid, gansch nieuwe wetten ontlokten.” (22).
Dit lijkt me toch teveel romantisch projecteren van eigen verlangens. Ik ken Coster niet, maar wat ik van hem lees, spreekt van een poging om te zijn wat hij Delft toedicht. Het zij hem van harte gegund, maar ik moet zeggen: in de ruim tien jaar dat ik nu in Delft rondloop, heb ik van haar geest nog weinig ontdekt. Maar dat kan aan mij liggen, ik ben ten slotte inwoner van Den Hoorn.
Naar aanleiding van: Canon van Delft. Uitgave van de Historische Vereniging Delfia Batavorum, in samenwerking met Erfgoed Delft e.o., 2013.
Dirk Coster, Delft: Een verzameling proza en poëzie ingeleid door Dirk Coster. Delftse Uitgeversmaatschappij (in opdracht van de Delftse Studenten Bond, 1947 (nummer 63 van een serie van 600 genummerde exemplaren).
Dirk Coster verwierf een eredoctoraat van de Universiteit van Amsterdam voor zijn letterkundig werk. In Delft kreeg hij een borstbeeld. Het is te zien in de tuin bij het Meisjeshuis, op de hoek van de Oude Delft en de Boterbrug.